Nafkote Tamirats debuut is een bevreemdend coming-of-age verhaal maar ook een Afrofuturistische allegorie voor het immigrantenbestaan waarbij zwarte mensen zelf hun toekomst in handen nemen en uittekenen.
DOOR MELAT NIGUSSIE
“My father and I are the newest and least liked members of the colony on the island of B---. My first memory is of vomiting upon contact with the ginger-drenched air.”
Deze eerst zin van Nafkote Tamirats wondermooie debuutroman The Parking Lot Attendant creëert meteen een bevreemdende en mysterieuze wereld waarin je als lezer gedurende 240 pagina’s volledig ondergedompeld wordt. De naamloze vertelster, een tienermeisje en de dochter van Ethiopische immigranten, bevindt zich samen met haar vader op een subtropisch eiland dat steeds met de naam B---wordt aangeduid, een plek die even geheimzinnig en naamloos is als de vertelster. Op het eiland heeft zich een kolonie van de Ethiopische diaspora gevestigd om een gloednieuwe samenleving op te bouwen. Algauw wordt duidelijk dat de utopische idealen van deze maakbare maatschappij zeer broos zijn wanneer de bewoners zich keren tegen zowel de vertelster en haar vader, als tegen de oorspronkelijke bevolking.
Het verhaal wisselt af tussen hun grimmige avonturen op het eiland en hun vroegere leven in Boston. Door de moeilijke relatie met haar vader en de traumatische herinneringen aan haar moeder gaat de protagoniste op zoek naar iemand die in haar gelooft, een volwassene waar ze zich onvoorwaardelijk aan kan hechten. Die persoon vindt ze in Ayale, een Ethiopische man die werkt op een parkeerplaats en de onofficiële leider is van de Ethiopische gemeenschap in Boston. De parkeerplaats is als een Ethiopische microkosmos in de stad: enkel Ethiopiërs werken er en Amhaars is de voertaal. Beetje bij beetje wordt duidelijk dat Ayale een sleutelfiguur is binnen een levensgevaarlijk ondergronds netwerk. De dubieuze activiteiten van Ayale trekken de aandacht van de politie die de vertelster aan de volgende ondervraging onderwerpen:
“Isn’t it funny that all of the attendants are Ethiopian? I mean, don’t get me wrong, I love your food, but doesn’t it strike you as slightly weird that there are so many Ethiopians working there, hanging out there, presumably for the same reason, to be a part of the community?”
“Why weird? Italians own everything in the North End and no one seems to care”
“Let me make it clear that community building among minority populations is something that we encourage and foster. But there’s a difference between a community and a gang”
“I am not part of a gang”.
Ethiopische microkosmos
Voor de Ethiopische immigranten functioneert de parkeerplaats als een substituut voor hun thuisland, een plek waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Ayale figureert als een charismatische aanvoerder die houvast biedt aan mensen die geconfronteerd worden met onzekerheid, ontheemding en eenzaamheid. De moeder van de vertelster drukt deze gevoelens uit in het zelfbedachte woord “loneness” dat “without a home and alone” betekent. Bij Ayale vinden ze een stukje Ethiopië terug in het westen en een stukje van henzelf. De eerste generatie Ethiopische immigranten, in het boek vertegenwoordigd door de volwassen personages, vluchtten naar de VS om te ontsnappen aan de bloederige repressie van de communistische partij DERG. Zij voelden zich op de eerste plaats Ethiopiër en dan pas Amerikaan. De generaties erna, waartoe het hoofdpersonage behoort, kennen Ethiopië enkel via verhalen en bevinden zich in het ijle, ergens tussen de twee identiteiten maar nooit volledig het één of het ander.
Tamirat weet in die dialoog ook heel goed het gevoel van onbehagen te vatten dat opduikt bij witte mensen wanneer mensen van kleur samenkomen en een eigen gemeenschap vormen. Zoals uit het antwoord van de vertelster blijkt, vormt dat kennelijk geen probleem wanneer witte mensen hetzelfde doen. Opvallend: buiten de politieagenten komen er nauwelijks andere witte personages voor. The Parking Lot Attendant is volledig weggerukt van de white gaze en hengelt niet naar de goedkeuring en bevestiging van een wit publiek. Integendeel: met de vele inside-jokes en de typische Ethiopische referenties lijkt Tamirat het recht op te eisen om unapologetically black en Ethiopisch te zijn. Geen evidentie voor een verhaal dat zich afspeelt in Boston, een stad dat geassocieerd wordt met een grappige tongval, de Red Sox en de witte arbeidersklasse maar zelden met zwarte mensen.
The Parking Lot Attendant valt, net zoals haar personages, niet makkelijk te definiëren. Het boek is tegelijkertijd een Afrofuturistische allegorie voor het immigrantenbestaan- waarbij zwarte mensen zelf hun toekomst in handen nemen en uittekenen- een detective roman én een bevreemdend coming-of-age verhaal. De auteur laat de typische groeipijnen en schattige anekdotes achterwege en creëert een hoofdpersonage dat genuanceerd, complex, ongewoon, imperfect en verward is. Een verademing van de gebruikelijke stereotyperende categorieën voor zwarte vrouwelijke personages. Eindelijk een verhaal waar de awkward black girl zichzelf in kan herkennen.
Tamirat laat een frisse wind waaien door het literaire landschap met haar vernieuwende invalshoek en ongewone schrijfstijl vol met korte dialogen en beklijvende zinnen die dagen blijven nazinderen. Helaas betekent dit ook dat de auteur zo gefocust is op mooie formuleringen en sfeerschepping, dat er van een plot niet veel meer overschiet. Het verhaal gaat alle kanten uit en doorheen het boek liggen er een pak onbeantwoorde vragen. Hier geen ophelderingen of aha-momenten: het is een boek dat scheurt langs alle kanten. Een postmoderne whodunnit, waarbij de zoektocht belangrijker is dan de bestemming. De lezer, net zoals het hoofdpersonage, is constant op de dool, de één op zoek naar verklaringen, de ander op zoek naar een identiteit, een gemeenschap en een thuis.
Melat Nigussie
Melat Nigussie studeerde Taal-en Letterkunde in Brussel en is actief in de culture sector als project coördinator en freelance programmamaker voor verschillende cultuurhuizen. De focus van haar werk ligt op het dekoloniseren van literatuur en musea. Als freelancer schijft ze over gender en ras en leverde zij een bijdrage aan de bundel ZWART.
Je kan haar volgen op Twitter: @MelatNigussie