Nieuw bij Dipsaus Exclusives: we gaan regelmatig recensies publiceren van boeken die door het Radical Bookclub collectief worden geschreven. Radical Bookclub is een collectief van lezers dat met een kritische blik boeken leest, met elkaar bespreekt en op Dipsaus recenseert, met oog voor non-normatieve perspectieven. ‘Morgenlicht’, de verhalenbundel van Selahattin Demirtaş, een Turks-Koerdische politicus in gevangenschap is het allereerste boek dat door het collectief wordt besproken.
DOOR RADICAL BOOKCLUB
Onlangs ging er een foto viral van Sarah Jessica Parker (Sex & the City) die casual een trap af loopt met in haar handen het boek: Dawn. Parker is gespot met de Engelstalige vertaling van de verhalenbundel van Selahattin Demirtaş, een Turks-Koerdische politicus in gevangenschap. Het boek wordt gelijk een hit, tot ver buiten zijn aanhang. Later blijkt dat de actrice het boek niet geheel toevallig leest: ze is de eigenaar van de uitgeverij die het boek in de VS publiceert. Maar wat is dat dan voor boek?
Morgenlicht is een bundel op zichzelf staande verhalen, opgetekend door Selahettin Demirtaş, een progressieve, geliefde Turks-Koerdische politicus die met een aanklacht of honderd tegen hem sinds 2016 gevangen zit. Daar schreef hij met liefde over het volk voor wie hij de politiek in ging.
Ondanks de rommelige vertaling, waardoor ook de schrijfstijl soms verloren gaat, is het boek een genot om te lezen. De poëzie van Demirtaş, de ritmiek van zijn zinnen, het spel met herhalingen van woorden, zinnen, lengte, maken de verhalen tot pareltjes van hoog niveau.
‘’Maar we hebben niet het alleenrecht op de luchtplaats, we delen het met mieren en spinnen. Of beter gezegd, zij gedragen tegenover ons alsof de ruimte eigenlijk van hen is, aangezien de gevangenis bovenop hun nesten is gebouwd.’’
Voor wie zich de Gezi-protesten herinnert of kennis heeft van de Koerdische zaak, ligt er onder de vaak al dramatische vertelling nog een hele hartverscheurende wereld. Probeer daarom met je ogen open door de wereld die Demirtaş schetst te wandelen.
September 2018 | Hardcover | 128 pag. | Uitgever: Signatuur | € 17,99
Demitraş is een meesterverteller: hij schrijft fijnzinnig en scherp over grote maatschappelijke issues. Hij kan een politieke situatie schetsen, zonder het expliciet te politiseren. Zo opent het boek met het verhaal ‘De man in ons’ waarin Selahattin observeert vanuit zijn cel hoe een koppel mussen een nestje bouwen in de luchtplaats van de gevangenis. Uiteindelijk verdedigt de vrouwtjesmus het nestje tegen de ‘’politiemusjes’’ die haar eieren proberen in te nemen. Aan de hand van deze metafoor levert Selahattin kritiek op de Turkse politiestaat. Deze subtiliteit geeft de ingelezen lezer het gevoel alsof hij een geheim deelt met de schrijver.
Dat bezorgt kippenvel. En als je minder kennis hebt van de situatie ter plekke, neemt hij je mee als voyeur, als een reiziger die soms niet direct weet wat hij ziet, maar die de indrukken opslaat voor het leven.
Morgenlicht is een mozaïek aan verhalen, dat samen een kritisch beeld schetst van Turkije anno nu. Over een steeds repressiever wordende staat en de positie van de Koerdische vrouw binnen de patriarchale cultuur. Met verhalen over Syrische vluchtelingen op de troosteloze bodem van de Middellandse Zee tot geurige gerechten aan de grens met Syrië. Over onderdrukte Koerdische arbeiders tot een yuppenstel in een hartverscheurend verhaal, dat zich net zo goed in Nederland af had kunnen spelen.
Pijnlijk sterk zijn de vertellingen over verboden liefdes. Het rijkste verhaal is misschien wel het ogenschijnlijk eenvoudige ‘En groeten aan je donkere ogen’. Houd daarbij de Koerdische kwestie in Turkije in het achterhoofd.
Morgenlicht is een aangenaam leesbare bundel, ook in de Nederlandse vertaling. Maar de waarheid gebiedt te zeggen dat die vertaling de verhalen niet altijd eer aandoet. Dat begint al op de kaft, waar het boek Morgen Licht heet in plaats van Morgenlicht en misschien had het wel beter Morgenstond of Dageraad kunnen heten om dicht bij de gelaagde vrouwennaam ‘Seher’ te blijven.
Wat deze bundel verrijkt zijn de tekeningen van onder andere Bahar, de zus van Demirtaş. Deze zorgen voor een prettige afwisseling tussen de harde, vaak gewelddadige verhalen. Lees Morgenlichten je leest de haast nederige liefde die Demirtaş voor het volk voelt. Een volk waar hij vanachter de muren van de gevangenis al zijn hele leven deel van uitmaakt. Met oog voor eenieder die onderdeel is van het volk. Zelfs de brievencommissie, die alles wat Demirtaş de gevangenis uit stuurt onder ogen krijgt, spreekt hij toe alsof het mensen zijn als jij en ik. Verwacht geen bundel waarin alle verhalen expliciet met elkaar verweven zijn, maar een respectvolle blik op een maatschappij vol onderdrukking, met aanklachten richting het patriarchaat, het klassenverschil, een schreeuw om liefde én altijd een ode aan de vrouw.
Morgenlicht is een zacht beschreven harde werkelijkheid.
Over Radical Bookclub:
Radical Bookclub is een collectief van lezers dat met een kritische blik boeken leest, met elkaar bespreekt en op Dipsaus recenseert, met oog voor non-normatieve perspectieven.
Ons volgende boek zal zijn Ze hebben mijn vader vermoord van Édouard Louis. Heb jij dit boek gelezen en wil jij je menig delen? Stuur dan een e-mail naar radicalbookclub@hotmail.com en via Twitter @BookclubRadical