#WakandaForever
- In Nederland heeft Black Panther al 250.000 bezoekers in één week weten te trekken.
- Black Panther is de meest succesvolle film door een zwarte regisseur ooit
- Het scoort 97% op Rotten Tomatoes en is daarmee de best gerecenseerde superheldenfilm
- Het had het grootste debuut van een Marvel film in Nederland
Black Panther is veruit Marvel’s meest politieke film ooit. De titulaire superheld en koning van het fictieve Wakanda wordt op zijn verantwoordelijkheid aangesproken om anderen te helpen, waarbij de functie van geweld belicht wordt. Al vormt de film een belangrijke vorm van representatie voor de zwarte gemeenschap, zal ik mijn Afro-Caribische ervaring terugzien in de film? Worden er niet te veel verschillende Afrikaanse landen op een hoop gegooid in het fictieve Wakanda?
DOOR ZAÏRE KRIEGER
Pas op spoilers!
Foto: LennartvN
Nadat koning T’Chaka komt te overlijden in Captain America: Civil War, wordt zijn zoon T’Challa (Chadwick Boseman) in Black Panther gekroond tot koning van Wakanda, een geheime Afrikaanse staat die nooit gekolonialiseerd is. T’Challa wordt echter uitgedaagd door zijn neefje, Erik Killmonger (Michael B. Jordan), zoon van een Wakandaanse spion en een Amerikaanse vrouw. Killmonger, achtergelaten in Amerika, wil dat Wakanda hun technologie gebruikt om zwarte gemeenschappen wereldwijd te bewapenen tegen witte regeringen, terwijl de isolationistische Wakandanen zich het liefst niet bemoeien met de buitenwereld. Het contrast tussen de werelden is te zien in alle delen van de film, het kleurenpalette van de London skyline is drab en donker, de skyline van Wakanda is warm, rood, en licht.
Heb ik mijn Afro-Caribische ervaring gezien op beeld? Ja en Nee. Black Panther blijft een film voor en door Afro-Amerikanen. Black Panther is wel een mijlpaal in het gesprek tussen continent en diaspora, en een vertegenwoordiging van de wezenlijke verschillen tussen onze ervaringen. Alleen al het feit dat er verschillen tussen ons zijn heeft de filmindustrie voorheen vooral genegeerd. Hopelijk is er in de toekomst ruimte om ook de interne verschillen in de diaspora, en de verschillen tussen Afrikaanse landen aan te kaarten. Interessant genoeg zag ik mezelf meer in Nakia (Lupita Nyong’o), de stille revolutionair, dan in de felle Killmonger, die de diaspora zou moeten belichamen. Nakia vindt een middenweg en neemt het goede van beide kanten; het zelfbehoud van T’Challa, en de empathie voor anderen van Killmonger, zonder de gewelddadige bijsmaak.
Lupita Nyong'o als Nakia en Danai Gurira als Okoye met de Dora Milaje © Marvel Studios
Nakia is niet het enige sterke vrouwelijke karakter. De film haalt moeiteloos de Bechdel test. Ook Okoye (Danai Gurira) en Shuri (Letitia Wringt) zijn emotioneel, ambitieus en sterk. Iets wat Marvel met hun grootste vrouwelijke karakter, Black Widow, na zes films nog steeds niet lukt. De koninklijke garde, de Dora Milaje, zijn, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de blote dijen van DC’s Wonder Woman, compleet functioneel bewapend. Het hoogtepunt van de film voor mij was Okoye die haar pruik afgooit en gebruikt in een gevecht, een fysieke manifestatie van Wakanda’s afkeer van alles wat Westers is. Okoye’s loyaliteit, Nakia’s voorliefde voor ontwikkelingshulp (dwars door Wakanda’s isolationistische politiek) en Shuri’s geniale technologische uitvindingen zijn voorbeelden voor verschillende meisjes.
Geweld in Wakanda
De hoeveelheid aan geweld is best minimaal vergeleken met andere Marvel films. Ook houden de Wakandanen, vooral T’Challa, zich aan de internationale wetgeving omtrent gebruik van geweld; je verzwakt je tegenstander zodat hij niet meer kan aanvallen, wat dus niet de dood hoeft te betekenen. ‘Tap out,’ zegt T’Challa midden in een gevecht tegen een tegenstander. ‘Don’t make me kill you, your people need you.’ Mijn kritiek tegen andere Marvel films was vaak de laconieke houding tegenover mensenlevens, en als Internationaal recht studente is deze humanitaire aanpak een verademing. Deze strategie steekt ook af tegenover de moordlustige Killmonger,die de rol van de Malcolm X tegenover T’Challa’s Dr. King vormt.
Wat Killmonger terecht aangeeft, is dat het sparen van mensenlevens en het pacifisme van Wakanda een expressie is van de luxepositie waarin Wakanda zich bevindt. Zij hebben zich immers nooit echt hoeven verdedigen tegen buitenlandse dreigingen, en zeker niet voor hun vrijheid moeten vechten zoals mensen uit de diaspora. Pacifisme en diplomatie zijn uitgangspunten voor externe politiek, maar blijkbaar niet voor binnenlandse zaken. Aan het einde van de film vervalt Wakanda snel in een soort burgeroorlog tussen T’Challa en de Dora Milaje, enerzijds, en Killmonger en een Grensstam anderzijds. De burgeroorlog stopt al snel als de geliefden Okoye met haar Dora Milaje en W’Kabi (Daniel Kaluuya) met zijn Grensstam tegenover elkaar staan. De gehele burgeroorlog voelde bij nader inzien compleet onnodig, maar leek enkel daar om het geweld/explosie quotum die elke Marvel film blijkbaar moet halen te kunnen vervullen.
The sins of the past
‘You don’t have to speak for the past, you can choose what kind of king you wanna be,’ zegt Nakia tegen T’Challa net voor hij gekroond wordt. ‘The sins of the past’ blijkt een ander thema van de film. Hierin weet Coogler de diaspora-continent dichotomie feilloos te verwerken. Als T’Challa zijn voorouders confronteert, doet hij dat als volwassen man in een prachtige Afrikaanse vlakte. Wanneer Killmonger zijn vader ziet, is het gedeeltelijk als klein jongetje. Het gesprek tussen Killmonger en de geest van zijn vader is een gesprek tussen de Diaspora en het Continent die elkaar kwijtgeraakt zijn; ‘Now we are both lost’, zegt zijn vader tegen Killmonger. Coogler weet zo het trauma van de diaspora visueel te maken.
““Als ik een traan laat in de bioscoop moet ik mezelf er weer aan herinneren dat dit een Marvel film is.””
Killmonger is nooit helemaal opgegroeid. Zijn littekens zijn niet alleen fysiek, maar zeker ook emotioneel. Killmonger heeft niet het privilege om te kunnen kiezen welke koning hij is. Dat Killmonger echter is doorgeschoten in zijn lust naar macht, kan je bijna niet verwijten. Killmonger’s laatste woorden zijn als mokerslagen. Als ik een traan laat in de bioscoop moet ik mezelf er weer aan herinneren dat dit een Marvel film is. De kunde van Coogler en de cast laat zien hoe nodig het is dat minderheden hun politieke verhalen zelf vertellen.
Gooit Black Panther meerdere Afrikaanse culturen op een hoop? In zekere zin wel, maar ik stoorde me daar niet erg aan, misschien omdat ik zelf niet van het continent kom. Voor twee uur leefde ik in een on-gekoloniseerde droom, waar ik er mag zijn, in alle geuren, kleuren, meningen en politieke voorkeuren. Op die manier is Black Panther misschien meer een film voor die uit de diaspora, dan die van het continent.
Een ding is zeker; alle zwarte mensen zijn moe van de deprimerende films over slaven, maar willen toch het slavenverleden bespreken, én ons op een positieve manier gerepresenteerd zien. Coogler weet diaspora-pijn naar boven te halen, maar ook te verzachten. Zo is Black Panther therapeutisch voor alle kinderen van de diaspora en die van het continent.
Zaïre Krieger is een Internationaal & Europees Recht studente met een passie voor mensenrechten. Deze duizendpoot deelt In de vorm van columns, films en speeches haar hersenspinsels (#zairedenkthardopna) in de hoop de wereld een beetje beter te maken.