Een terugblik op Skin Deep #4: Liefde – romantiek of politiek?
Beeldcredit: Jet van Gaal voor Skin Deep.
Op de foto: Hélène Christelle en Tomas Derckx.
Onder de titel Skin Deep wordt in de Rode Hoed iedere maand een gesprek gevoerd over huidskleur. Op 13 februari vond de vierde editie plaats op de vooravond van Valentijnsdag. Na een half jaar zelfopgelegde pauze waagde ik me weer eens aan het geweld van een Amsterdams debatcentrum. Het was, in één woord, een verademing in vergelijking met eerdere ervaringen.
DOOR EMMA VAN MEYEREN
De laatste keer dat ik voor mijn pauze naar een debatavond ging, was in De Nieuwe Liefde over intersectioneel feminisme. Een complex onderwerp dat hier behandeld werd door twee van de sprekers, Linda Duits en Heidi Dorudi, tegenover elkaar te zetten. Sprekers met ervaring en expertise zoals Olave Basabose kregen door deze opzet onvoldoende ruimte om het onderwerp te duiden. Het publiek had zelfs nooit de everydayfeminism samenvatting van het onderwerp gelezen. Ik ging weg met een kronkel in mijn maag, had niks nieuws geleerd en was het ondertussen goed zat om op mijn tong te bijten telkens wanneer gulzige programmamakers onnodige polemieken opzetten. Toegegeven: bij Skin Deep heb ik ook op mijn tong gebeten, een slok wijn uitgeproest (oeps) en met mijn ogen gerold. Maar ik heb ook gelachen, een traan gelaten en bovendien veel geleerd.
““Ik had niks nieuws geleerd en was het goed zat om op mijn tong te bijten wanneer gulzige programmamakers onnodige polemieken opzetten.””
Te gast bij Skin Deep zijn Iris van Lunenburg, Charl Landvreugd, Howard Komproe en Romana Vrede. De hoofdvraag van de avond: “Liefde: romantiek of politiek?” is een typisch debatcentrum-onderscheid dat in eerste instantie al niet bestaat. Natuurlijk is liefde beiden. Gelukkig blijkt de invulling van deze vraag, en vooral de kijk van de meeste sprekers, een stuk genuanceerder. In een stijl die we ondertussen eigen mogen noemen aan Stephanie Afrifa weet zij sprekers uit te nodigen om open te zijn over hun persoonlijke ervaringen en verlangens, zowel romantisch als politiek. Maar de ster van de avond is Romana Vrede.
Ik denk dat veel queer mensen huiverig naar debatten gaan waarin seksualiteit en racisme centraal staan. We hebben te maken met complexe onderwerpen en de tendens is om deze vanuit een heteronormatieve bril te bespreken. Queer perspectieven staan in de marge of worden gepresenteerd als ‘alternatief’. De bijdragen van Romana Vrede en Charl Landvreugd zorgen ervoor dat we (over het algemeen) niet in die kuil hoefde te vallen bij Skin Deep.
Vrede vertelt in haar segment openhartig over de discussies die zij met haar partner, een witte vrouw, moet voeren. Dagelijks. Over witte onschuld en privilege, racisme en intersectionaliteit. Voor het intersectionalisme verwijst zij naar Prof. Dr. Gloria Wekker. Een bijzonder en betekenisvol moment in een publiek landschap dat maar al te graag doet alsof dit Amerikaanse theorieën en mechanismes zijn. Vrede vult het aan met verschillen tussen haar en haar partner als ze op vakantie gaan. Ze vertelt over haar partner die vol zelfvertrouwen in een bikini door een hotellobby loopt, iets wat Vrede nooit zou doen. In de zaal spreekt herkenning. Ze is openhartig en eerlijk over de spanningen die interraciale relaties met zich meebrengen, terwijl ze er ook luchtig over kan doen. “Ze is er niet bij vanavond!” zegt ze als grap. “Dus vanavond mogen we alles zeggen, alles delen” is de subtekst.
““Wat centraal staat deze avond is kritische zelfreflectie, en dat is nou net wat zo ontzettend vaak ontbreekt in debatten.””
Wat centraal staat deze avond is kritische zelfreflectie, en dat is nou net wat zo ontzettend vaak ontbreekt in debatten. Natuurlijk wilt iedere spreker op het podium het graag opnemen voor de goede intenties en prachtige romances die zij hebben met hun partners. Maar, zo zegt Vrede, “de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens” en alleen die goede bedoelingen zijn niet altijd voldoende. De vraag waarom veel van de succesvolle sprekers die vanavond op het podium zitten een witte partner hebben, neemt dus logischerwijs een belangrijke rol in. De tijdslimieten van een debatavond laten het dan niet altijd voldoende toe om de diepte in te gaan, iets wat zeker voor bezoekers die met veel kennis naar de avond toe komen teleurstellend kan zijn. Gelukkig wisten die bezoekers zelf de mic te vinden en hun inzichten te delen, zodat ze andere bezoekers, zoals ik, verder aan het denken zetten.
Dat je als bezoeker van deze avond niet achteruit op je luie stoel moet gaan zitten wordt ook duidelijk in het werk van Charl Landvreugd. Hij laat als ‘beeldcolumn’ een korte film zien van zijn eigen hand. Die paar minuten verdienen hun eigen terugblik, maar in één zin zou ik het omschrijven als een (letterlijk) gelaagd, provocerend en diep erotisch werk dat het spectrum 'persoonlijk versus politiek' compleet uit elkaar scheurt. De woorden van James Baldwin liggen over beeld van mannen die verschillende seksuele handelingen uitvoeren. Een tunnel, lichten: nieuwe lagen. Als ik nog één keer terug mag gaan naar een tragisch panelgesprek (de première van I am Not Your Negro in Tuschinscki) dan is vanavond een act of restorative justice. Baldwin wordt gepresenteerd in zijn veelzijdigheid, en dat is waar de kracht van een leerzaam debat ligt.
Vanuit het geheel wordt een debat pas echt interessant. Dan mag de nuance bestaan en het gevoel naar voren komen. Juist op een avond die diep persoonlijke en politieke onderwerpen samenbrengt, zorgt dit voor interessante discussies en antwoorden. Dit is in een debat dat enkel draait om tegenstellingen niet mogelijk. Een debat hoeft niet telkens terug naar de linker of rechterkant van een tegenstelling, maar kan recht naar het hart van het geheel.
Bekijk hier de avond terug:
Emma van Meyeren is een schrijver en onderzoeker. Haar werk kun je vinden in Glamcult, de School blog en Noisey. Van de schrijver Sara Ahmed heeft zij het label ‘feminist killjoy’ geleend en deze draagt zij met trots.